Η λίστα αναμονής ασυνόδευτων παιδιών που βρίσκονται στην Ελλάδα αναζητώντας στέγαση και προστασία σε κατάλληλη δομή φιλοξενίας συνεχώς αυξάνεται:
Σήμερα 1.472 ασυνόδευτα παιδιά ζουν σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης ή ακόμα και σε συνθήκες «προστατευτικής» κράτησης, ενώ πριν το κλείσιμο των βορείων συνόρων ο αριθμός ήταν στα 47 άτομα. Ταυτόχρονα, η διάρκεια παραμονής ασυνόδευτων ανηλίκων σε επισφαλείς συνθήκες ή υπό καθεστώς κράτησης έχει αυξηθεί σημαντικά – ξεπερνώντας πολλές φορές τους 2 και 3 μήνες, με ιδιαίτερα ανησυχητικές επιπτώσεις για την ψυχική και σωματική τους υγεία.
Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ (π.χ. Δανία, Νορβηγία, κλπ), σκληραίνουν τις πολιτικές στους σχετικά με την οικογενειακή επανένωση και καθιστούν πιο χρονοβόρα και γραφειοκρατική τη διαδικασία:
‘Έχει παρατηρηθεί ότι η αβεβαιότητα και η ανησυχία των ανηλίκων σχετικά με τα επόμενα τους βήματα, οι ολοένα και περιορισμένες τους επιλογές και οι καθυστερήσεις των διαδικασιών ασύλου και διεθνούς προστασίας επιδρούν αρνητικά στην, ήδη επιβαρυμένη, ψυχολογική τους κατάσταση, οδηγώντας σε κρίσεις πανικού, κρίσεις άγχους και εκδήλωση συμπτωμάτων μετά-τραυματικού στρες.
Η βελτίωση των διαδικασιών υποδοχής και καταγραφής αναδεικνύει τον μεγάλο αριθμό ασυνόδευτων ανηλίκων που βρίσκονται στη χώρα, ενώ οι κλίνες που προβλέπεται να δημιουργηθούν το αμέσως ερχόμενο διάστημα δεν είναι σίγουρο ότι θα καλύψουν αριθμητικά, τις ανάγκες σε στέγαση των ασυνόδευτων ανηλίκων:
Το καθεστώς χρηματοδότησης για τη δημιουργία νέων κλινών αλλά και για την υποστήριξη συνέχισης των ήδη υφιστάμενων, οι διαχειριστικές αρχές για τα ευρωπαϊκά κονδύλια, καθώς και οι διαδικασίες ροής τους (τόσο για θέματα ένταξης όσο και κάλυψης επειγόντων περιστατικών) είναι εξαιρετικά θολό και υπάγεται σε λαβύρινθους γραφειοκρατίας.
Η υπηρεσία ασύλου κατηγοριοποιεί ανά εθνικότητα και απορρίπτει με αυτό το κριτήριο, ακόμα και ασυνόδευτους ανήλικους:
Σε πολλές περιπτώσεις δεν τηρείται η αρχή της εξατομικευμένης διερεύνησης της υπόθεσης του κάθε αιτούντα άσυλο. Για παράδειγμα τα παιδιά με υπηκοότητα από το Πακιστάν αντιμετωπίζουν πολύ συχνά απορριπτικές αποφάσεις με την αιτιολογία ότι η ζωή τους δεν βρίσκεται σε κίνδυνο στη χώρα προέλευσής τους, παρά την Οδύσσεια του ταξιδιού τους ή τους λόγους που τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν την χώρα τους.
Σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, και ειδικότερα σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις των Π.Δ.220/2007 και Π.Δ. 141/2013, ο αρμόδιος Εισαγγελέας Ανηλίκων ενεργεί ως προσωρινός επίτροπος για τους ασυνόδευτους ανήλικους και οφείλει να προβεί στο διορισμό επιτρόπου. Η σχετική διαδικασία, θα πρέπει, σύμφωνα με το άρθρο 1532 ΑΚ, να γίνει εντός του αρμόδιου δικαστηρίου, μέσα σε διάστημα τριάντα ημερών:
Στην πράξη ωστόσο η παραπάνω διαδικασία δεν λαμβάνει χώρα, καθώς οι Εισαγγελείς Ανηλίκων επιλέγουν στις περισσότερες περιπτώσεις, την προσωρινή ανάθεση της πραγματικής φροντίδας σε υφιστάμενες δομές που φιλοξενούν ασυνόδευτους ανήλικους ανά την επικράτεια, και οι οποίες είναι ανοιχτού τύπου δομές, συνεπώς δεν εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 1607 παρ.γ ΑΚ που αναφέρεται σε ιδρύματα. Η ανάθεση της πραγματικής φροντίδας γίνεται με σχετική Εισαγγελική Διάταξη. Συνεπώς, ο Εισαγγελέας Ανηλίκων παραμένει σιωπηρώς και εν τοις πράγμασι προσωρινός επίτροπος των ασυνόδευτων ανηλίκων. Επειδή με την αθρόα εισροή ασυνόδευτων ανηλίκων στη χώρα μας, οι Εισαγγελείς Ανηλίκων δεν μπορούν να ασκήσουν ουσιαστικά το λειτούργημα αυτό, η ως άνω κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική.
Οι έφηβοι που έχουν πάρει κάρτα ασύλου στην ΕΕ και συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους υποχρεούνται να κάνουν εκ νέου αίτημα ασύλου και σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζουν διοικητική απέλαση:
Δεν υπάρχει καμία πρόνοια, ειδικά σε ορισμένες χώρες μέλη της ΕΕ, για τους ασυνόδευτους ανηλίκους που συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους και αντιμετωπίζουν απορριπτική απόφαση κατά την αίτησή τους για παροχή ασύλου. Η απάντηση της Ευρώπης σε ένα παιδί που έχει ζήσει τα παιδικά ή και τα εφηβικά του χρόνια σε μια νέα για το ίδιο χώρα και μετά από πολλές δυσκολίες και προκλήσεις έχει καταφέρει να ενταχθεί σε αυτή, σε πολλές περιπτώσεις και χωρίς άλλη αιτιολογία, είναι η απέλαση.
Σε αυτό το περιβάλλον η PRAKSIS:
Κίνησε τις απαραίτητες διαδικασίες έτσι ώστε στον καταυλισμό φιλοξενίας προσφύγων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Μανταμάδο της Λέσβου, που ήταν κλειστός, να μπορούν να φιλοξενηθούν προσωρινά μερικά από τα παιδιά που βρισκόταν σε καθεστώς «προστατευτικής κράτησης» στο κέντρο υποδοχής/κράτησης στη Μόρια. Μέχρι σήμερα στο ToΜανταμάδο φιλοξένησε πάνω από 80 ασυνόδευτα παιδιά.
Λειτουργεί σε Πάτρα, Σάμο, Λέσβο και Κω δομές προσωρινής (transit) φιλοξενίας και φροντίδας ασυνόδευτων ανηλίκων, συνολικής χωρητικότητας 89 θέσεων.
Λειτουργεί σε Πάτρα και Αθήνα δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων χωρητικότητας 84 θέσεων.
Έχει χειριστεί περιπτώσεις οικογενειακής επανένωσης με επιτυχία για 86 παιδιά, έχουν ολοκληρωθεί διαδικασίες επανεγκατάστασης για 11 παιδιά και έχουν οικειοθελώς επαναπατριστεί 58 παιδιά. Πέρα από τις παραπάνω διαδικασίες η φροντίδας της υγείας και η ψυχοκοινωνική στήριξή τους είναι βασικό μας μέλημα.
Στις άμεσες προτεραιότητες της η PRAKSIS στοχεύει στην λειτουργία 11 τουλάχιστον νέων δομών για την κάλυψη των αναγκών των ασυνόδευτων ανηλίκων, συνολικής δυναμικότητας 280 περίπου παιδιών.
Στο πλαίσιο ένταξης των ασυνόδευτων ανηλίκων στην ελληνική κοινωνία, οι φιλοξενούμενοι των δομών φιλοξενίας της PRAKSIS συμμετέχουν:
- στο Θεατρικό Εργαστήρι του Εθνικού Θεάτρου
- στο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση
- σε αθλητικές δραστηριότητες όπως μαθήματα TAEKWONDO από τον αθλητικό σύλλογο ΦΩΤΙΑ, ελληνορωμαϊκή πάλη στον Παναθηναϊκό
- μαθήματα ελληνικών, αγγλικών, γερμανικών εντός των Κέντρων Φιλοξενίας αλλά και σε κοινωνικά φροντιστήρια
- σε καλοκαιρινές κατασκηνώσεις
- σε επισκέψεις σε πολιτιστικούς χώρους
- σε εργαστήρια ζωγραφικής
- σε επισκέψεις σε χώρους αναψυχής
- σε επισκέψεις σε τζαμί με τη συνοδεία των στελεχών των δομών Φιλοξενίας ( στόχος είναι η διατήρηση της πολιτισμικής και θρησκευτικής ταυτότητας των παιδιών σε συνδυασμό με τη δική μας παρουσία σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας τους γεγονός που μας φέρνει πιο κοντά)