Στο επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της ΕΕ οι ηγέτες θα συζητήσουν το νέο πλαίσιο Επικοινωνίας και Νέων Συνεργασιών της με τρίτες χώρες. Η Ανακοίνωση προτείνει μια προσέγγιση που στοχεύει στη μόχλευση των σημερινών διαθέσιμων εργαλείων εξωτερικής συνεργασίας της ΕΕ και των κρατών-μελών που βοηθούν στην αναχαίτιση της μετανάστευσης στην Ευρώπη. Οι οργανώσεις που υπογράφουμε το παρόν, δηλώνουμε τη βαθύτατη ανησυχία μας σχετικά με την κατεύθυνση του ελέγχου και της επιστροφής της μετανάστευσης ως βασική πολιτική συνεργασίας της ΕΕ με τις τρίτες χώρες. Αυτό το νέο πλαίσιο συνεργασίας ενέχει το κίνδυνο να παγιώσει τη στροφή προς μια πολιτική που έχει έναν και μοναδικό στόχο: τη χαλιναγώγηση της μετανάστευσης σε βάρος της Ευρωπαϊκής αξιοπιστίας και της καταστρατήγησης των θεμελιωδών αξιών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι προτεινόμενες προσεγγίσεις αποτελούν συνέχιση της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας, που αν και παρουσιάστηκε ως επιτυχημένο παράδειγμα συνεργασίας, στην πραγματικότητα άφησε χιλιάδες ανθρώπους εγκαταλειμμένους σε απάνθρωπες και αναξιοπρεπείς συνθήκες. Αυτή η συμφωνία επηρέασε ειδικότερα τα παιδιά, με αποτέλεσμα εκατοντάδες ασυνόδευτα ανήλικα να κρατούνται σε κλειστούς χώρους υποδοχής στα νησιά ή να έχουν αναγκαστεί να κοιμηθούν σε κρατητήρια της αστυνομίας στην ενδοχώρα. Οι ευρύτερες επιπτώσεις της δεν θα πρέπει να υποτιμηθούν. Είναι δύσκολο να δούμε πώς η Ευρώπη μπορεί να ζητήσει από τις χώρες εταίρους να κρατήσουν τις πόρτες τους ανοιχτές, για να φιλοξενήσουν προσφυγικούς πληθυσμούς μεγάλης κλίμακας και να αποτρέψουν περαιτέρω κινήσεις, ενώ την ίδια στιγμή τα κράτη-μέλη αρνούνται να επωμιστούν το μερίδιο της ευθύνης τους για την προστασία των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Το δικαίωμα στο άσυλο υπονομεύεται σημαντικά, και αυτό θα καθιστά όλο και πιο δύσκολο για τους πολίτες που φεύγουν απεγνωσμένα μακριά από ζώνες συγκρούσεων να ζητήσουν διεθνή προστασία.
Η πρόταση της Επιτροπής αγνοεί όλα τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την αναποτελεσματικότητα των στρατηγικών αποτροπής με σκοπό τον τερματισμό της μετανάστευσης. Αυτή η προσέγγιση όχι μόνο θα αποτύχει να «σπάσει το επιχειρηματικό μοντέλο» των διακινητών, αλλά θα αυξήσει τον ανθρώπινο πόνο, καθώς οι άνθρωποι ήδη αναγκάζονται να ακολουθήσουν πιο επικίνδυνες οδούς διαφυγής. Επιπλέον, παρά τη δεδηλωμένη δέσμευση να σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης, δεν υπάρχει πρόβλεψη που να εγγυάται την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το κράτος δικαίου και τους πρότυπους μηχανισμούς προστασίας. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι κινδυνεύουν να απελαθούν σε χώρες όπου δεν διασφαλίζονται τα δικαιώματά τους. Η αρμοδιότητα και η ευθύνη για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν σταματούν στα σύνορα της Ευρώπης.
Είμαστε απογοητευμένοι από το γεγονός ότι για άλλη μια φορά η έμφαση στην αποτροπή δεν αφήνει σαφείς δεσμεύσεις για να ανοίξουν ασφαλή και φυσιολογικά κανάλια πρόσβασης στην Ευρώπη για όσους έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας αλλά και για άλλους μετανάστες, π.χ. μέσω της επανεγκατάστασης, μέσω προγραμμάτων ανθρωπιστικής εισδοχής, οικογενειακής επανένωσης, εκπαιδευτικών θεωρήσεων εισόδου, εργασιακής κινητικότητας και απελευθέρωσης θεωρήσεων εισόδου (βίζες). Η επανεγκατάσταση, η μετανάστευση του εργατικού δυναμικού και η απελευθέρωση της βίζας αναφέρονται μόνο ως πιθανή μόχλευση με τις χώρες εταίρους σε μία -δούναι και λαβείν-προσέγγιση.
Μια άλλη σημαντική ανησυχία είναι η χρηματοδότηση του προτεινόμενου πλαισίου εταιρικής σχέσης η οποία θα αποτελούσε εν γένει αναπροσανατολισμό του αναπτυξιακού προγραμματισμού της Ευρώπης προς τη διακοπή της μετανάστευσης. Πρόκειται για μια απαράδεκτη αντίφαση με τη δέσμευση να χρησιμοποιήσει την αναπτυξιακή συνεργασία, με στόχο την εξάλειψη της φτώχειας, όπως κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας. Η βοήθεια οφείλει να πηγαίνει προς όφελος των ανθρώπων που την έχουν ανάγκη, και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως μοχλός για τον έλεγχο της μετανάστευσης. Η χρηματοδότηση της Ε.Ε. πρέπει να είναι διαφανής και να συμμορφώνεται με ξεκάθαρα συμφωνημένες αρχές, όπως οι αρχές – Μπουσάν σχετικά με την αποτελεσματικότητα και οι αρχές – Παρισιού σε σχέση με ζητήματα ιδιοκτησίας και σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τις στρατηγικές των κρατών-μελών. Επιπλέον, οι εκθαμβωτικές συμφωνίες «διαχείρισης της μετανάστευσης» με χώρες όπου έχουν διαπραχθεί σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα είναι αντιπαραγωγικές μακροπρόθεσμα, καθώς υπονομεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο και διαιωνίζουν τον κύκλο της κακοποίησης και της καταστολής που προκαλεί τους ανθρώπους την ανάγκη να τραπούν σε φυγή.
Η μετανάστευση έχει πολλές αιτίες. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι απλά μετακινούμενοι, να είναι σε αναζήτηση νέων ευκαιριών ζωής, σε αναζήτηση εκπαίδευσης ή οικογενειακής επανένωσης, ενώ οι συγκρούσεις, η βία, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η κλιματική αλλαγή, η φτώχεια και η ανεργία μπορούν όλα να ενεργοποιήσουν τη μεταναστευτική σκανδάλη και να οδηγήσουν σε αναγκαστική εκτόπιση. Κάθε συνεργασία για τη διαχείριση της μετανάστευσης θα πρέπει να λάβει υπόψη αυτή τη σύνθετη και πολύπλευρη πραγματικότητα, να στηρίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία, να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και να διασφαλίσει ότι τα οφέλη της μετανάστευσης μεγιστοποιούνται ενώ οι κίνδυνοι μετριάζονται.
Αν η ΕΕ θέλει να απευθύνει κάλεσμα για παγκόσμια αλληλεγγύη, θα πρέπει να δώσει το σωστό παράδειγμα. Η ΕΕ, ένα έργο χτισμένο πάνω στα ερείπια ενός καταστροφικού πολέμου, είναι έτοιμη να ξεκινήσει ένα σκοτεινό κεφάλαιο στην ιστορία της. Καλούμε τους ηγέτες της ΕΕ να επιλέξουν ένα σύστημα που να βασίζεται στα δικαιώματα για τη διαχείριση της μετανάστευσης και σε ένα βιώσιμο μακροπρόθεσμο στρατηγικό όραμα, αντί να επιδιώκουν τον ανέφικτο και απάνθρωπο στόχο της αποτροπής και με αυτή την επιλογή να εγκαταλείψουν τον πυρήνα των καταστατικών τους αρχών.
Ως φορείς που προάγουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ανθρωπιστικές και ιατρικές υπηρεσίες, τη μετανάστευση και την ανάπτυξη σε τρίτες χώρες, καλούμε τους Ευρωπαίους ηγέτες:
1. Να απορρίψουν την τρέχουσα Ανακοίνωση της Επιτροπής και να αναπτύξουν μια βιώσιμη και μακροπρόθεσμη στρατηγική, βάσει δεδομένων, για τη διαχείριση της μετανάστευσης, σε διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών και τους εμπειρογνώμονες.
2. Να διευκολύνουν την ασφαλή κινητικότητα, δημιουργώντας και ενισχύοντας ασφαλή και τακτικά κανάλια διέλευσης στην Ευρώπη, τόσο για εκείνους που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας αλλά και άλλων μεταναστών, συμπεριλαμβάνοντας μέσω της μετεγκατάστασης, διαδικασίες αποδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους, παροχή βίζας για ανθρωπιστικούς λόγους, οικογενειακή επανένωση, κινητικότητα των εργαζομένων σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων και φοιτητικές βίζες. Τα κράτη μέλη πρέπει να δεσμευτούν σε καθαρές συντεταγμένες και κατάλληλα χρονοδιαγράμματα προς την εφαρμογή ενός πλαισίου μετανάστευσης που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μεταναστών, των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, των οικογενειών τους, καθώς και τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις των κρατών μελών.
3. Να αποκλείσουν κάθε συνθήκη που βασίζεται σε δείκτες ελέγχου της μετανάστευσης σε αναλογία με την κατανομή αναπτυξιακής βοήθειας προς τρίτες χώρες. Η αναπτυξιακή βοήθεια είναι ένα εργαλείο για την καταπολέμηση της φτώχειας και της ανισότητας, όχι για τη διαχείριση της μετανάστευσης. Οι ευάλωτοι πληθυσμοί δεν πρέπει να τιμωρούνται εξαιτίας πολιτικών –ως επί το πλείστον- ανησυχιών.
4. Να διακόψουν όλες τις επαναπροωθήσεις ή απομακρύνσεις των ανθρώπων από την ΕΕ σε τρίτες χώρες που παραβιάζουν – ή σε χώρες που ενέχουν σοβαρό κίνδυνο παραβίασης – των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη επαναπροώθησης. Να εξασφαλίσουν την πρόσβαση στην προστασία, τη δικαιοσύνη και την αποτελεσματική θεραπεία για όλους τους ανθρώπους στις διαδικασίες μετανάστευσης και ασύλου.
5. Να αποδώσουν εχέγγυα διαφάνειας στην ανάπτυξη τυχόν μέσων για τη διαχείριση της μετανάστευσης και λογοδοσία για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απορρέουν από τις μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ.
6. Να δεσμευθούν για μια εξωτερική πολιτική και δράση με επίκεντρο την πρόληψη και την απελευθέρωση των παρατεταμένων κρίσεων. Ενώ η Ανακοίνωση αναφέρεται στην ανάγκη αντιμετώπισης των βαθύτερων αιτίων της πληθυσμιακής μετακίνησης σε μακροπρόθεσμη βάση, δεν περιλαμβάνει δέσμευση για την πρόληψη και τη διαχείριση κρίσεων.
Υπογράφουσες οργανώσεις / φορείς / δίκτυα:
1. ACT Alliance EU
2. ActionAid
3. aditus foundation
4. Afrique Culture Maroc
5. Agir Ensemble pour les Droits de l’Homme
6. Aid Services
7. Amnesty International
8. Amycos
9. Andalucía Acoge
10. Asamblea de Cooperacion Por la Paz ACPP
11. Asgi – Associazione per gli Studi Giuridici sull’Immigrazione
12. Asociacion por ti mujer
13. Asociacion Salud y Familia – Spain
14. Association for action against violence and trafficking in human beings-Open Gate La Strada Macedonia.
15. Association for the Social Support of Youth
16. Ayuda en Acción
17. British Refugee Council
18. CAFOD
19. Care International
20. CCOO de Andalucia
21. Centre for Youths Integrated Development.
22. Centro de Investigaciones en Derechos Humanos PRO IGUAL
23. ChildFund Alliance
24. Church of Sweden
25. Churches’ Commission for Migrants in Europe
26. Citizens’ association for combating trafficking in human beings and all forms of gender-based violence
27. CNCD-11.11.11
28. Comisión Española de Ayuda al Refugiado –CEAR-
29. Concern Worldwide
30. CONCORD Europe
31. CONCORD Sweden
32. Conseil des Béninois de France
33. Consortium of Migrants Assisting Organizations in the Czech Republic
34. Coordinadora Andaluza de ONGD
35. Coordinadora Cantabra de ONGD
36. Coordinadora de ONGD de la Región de Murcia
37. Coordinadora de ONGD del Principado de Asturias
38. Coordinadora de ONGD España
39. Coordinadora de ONGD Navarra
40. Coordinadora Extremeña de ONGD
41. Coordinadora Gallega de ONGD
42. Coordinadora ONGD de Castilla y León
43. Coordinadora Valenciana de ONGD
44. Cordaid
45. Detention Action
46. Detention Forum
47. Doctors of the World International network
48. EU-CORD Network
49. Eurochild
50. EuroMed Rights
51. European Association for the Defence of Human Rights
52. European Council on Refugees and Exiles
53. European Youth Forum
54. Federación Aragonesa de ONGD
55. Federación de Asociaciones de Derechos Humanos
56. Federation of Christian NGOs in Italy
57. FIACAT
58. FIDH
59. FIZ advocacy and support for migrant women and victims of trafficking
60. Flüchtlingsrat Niedersachsen e.V.
61. Forum des Organisations de Solidarité Internationale issues des Migrations
62. Fundacion 1º de Mayo de Comisiones Obreras
63. Fundación Alianza por los Derechos, la Igualdad y la Solidaridad Internacional –APS-
64. Greek Forum of Refugees
65. Habitat for Humanity International, Europe, Middle East and Africa
66. Handicap International
67. Human Rights Watch
68. Human Rights Without Frontiers
69. Instituto Sindical de Cooperación al Desarrollo –ISCOD-
70. InteRed
71. INTERSOS
72. Islamic Relief UK
73. Jesuit Refugee Service Europe.
74. Justice and Peace Netherlands
75. KISA-Action for Equality, Support, Antiracism
76. Koordinierungsstelle der Österreichischen Bischofskonferenz für internationale Entwicklung und Mission
77. La Strada International
78. Lafede.cat – Organitzacions per a la Justícia Global
79. Le Monde des Possibles
80. Macedonian Young Lawyers Association
81. Menedék – Hungarian Association for Migrants
82. Migrant Voice UK
83. Migrants’ Rights Network
84. Movimiento contra la Intolerancia
85. Movimiento por la Paz –MPDL-
86. Nasc, the Irish Immigrant Support Centre
87. Norwegian Refugee Council
88. Oxfam
89. PAX
90. Pax Christi International
91. PICUM-Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants
92. Plan International EU office
93. Platform Minors in exile / Plate-forme Mineurs en exil / Platform Kinderen op de vlucht (Belgium)
94. Red Acoge
95. Réseau de Compétences Solidaires – Groupement d’Economie Sociale et Solidaire France – Europe – Afrique
96. Réseau Immigration Développement Démocratie – IDD
97. Save the Children
98. SOS Children’s Villages International
99. SOS Racisme – Touche pas à mon pote
100. Stichting LOS
101. Swedish Refugee Advice Centre
102. Télécoms Sans Frontières
103. Terre des Hommes International Federation
104. The International Federation of Social Workers European Region
105. The International Rehabilitation Council for Torture victims
106. the Norwegian Centre Against Racism
107. Trócaire
108. World Vision Brussels and EU Representation
109. ZOA
*Μετάφραση στα ελληνικά: Ελληνική Πλατφόρμα για την Ανάπτυξη (συνυπογράφει την επιστολή ως μέλος της CONCORD EUROPE)