Στις 23 Ιουνίου 2014 η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας συγκάλεσε συνάντηση της επιτροπή που συστάθηκε επίσημα με ΦΕΚ από την προηγούμενη Υφυπουργό, κα Ζέττα Μακρή, και αφορούσε δράσεις αντιμετώπισης της HIV επιδημίας στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών στην Αθήνα. Ίσως είναι γνωστό ότι άτυπα για πρώτη φορά αυτή η επιτροπή αυτή συστάθηκε από την επίσης πρώην Υφυπουργό Υγείας, κα Φωτεινή Σκοπούλη, τον Δεκέμβριο του 2012.
Μέσα σε αυτά τα 2 χρόνια και λόγω των αλλεπάλληλων αλλαγών στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου διαπιστώνουμε την επανάληψη της ιστορίας: η εκάστοτε ηγεσία του Υπουργείου που αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο της δημόσιας υγείας, ενημερώνεται εκ νέου για το ξέσπασμα της επιδημίας, για τις εργασίες της επιτροπής και πιο συγκεκριμένα για τις προτάσεις παρέμβασης. Κάθε φορά ακούει, καταγράφει και τα πράγματα παραμένουν ως έτσι. Κάθε φορά η Κοινωνία των Πολιτών ελπίζει ότι τα πράγματα θα προχωρήσουν. Οψόμεθα!
Τι ζητάμε από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου;
Η επιτροπή έχει χωρίσει τις προτάσεις παρέμβασης σε 3 ουσιαστικά άξονες.
- Δουλειά στο δρόμο για την διανομή υγειονομικού υλικού καθαρής χρήσης: είναι σημαντικό το ανθρώπινο δυναμικό που προσφέρουν όλοι οι φορείς (άλλοι εθελοντικά άλλοι ως μέρος της εργασίας τους, άλλοι και τα δύο) να έχει μεγάλες ποσότητες υγειονομικού υλικού καθαρής χρήσης και προφυλακτικά για να διανέμει χωρίς ελλείψεις στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών. Από το 2011 και μετά έγινε μια προσπάθεια από τον ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, το ΚΕΕΛΠΝΟ και το δίκτυο των ΜΚΟ που συνεργάζονται σε αυτό να αυξήσουμε την ποσότητα των υλικών (kit ασφαλούς χρήσης) που διανέμουμε ανά χρήστη και φαίνεται ότι αυτό βοήθησε πολύ στην προσωρινή αναχαίτιση της ανοδικής πορείας που επέδειξε η επιδημία μέσα στο 2013 και η οποία φαίνεται να συνεχίζει και μέσα στο 2014. Παράλληλα η διαρκής επιμόρφωση και υποστήριξη αυτού του ανθρώπινου δυναμικού θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότητά του. Με λίγα λόγια δεν γίνεται αποτελεσματικό streetwork χωρίς τα βασικά υλικά διανομής.
- Διασύνδεση και παραμονή στις Μονάδες Λοίμωξης: έχει παρατηρηθεί ότι από το 2012 που έχουν γίνει προσπάθειες να αυξηθούν οι δωρεάν και ανώνυμες εξετάσεις για HIV στον πληθυσμό των χρηστών και μέσω των δομών, των κινητών μονάδων (βλ. Κινητές μονάδες δωρεάν εξέτασης με το σάλιο της PRAKSIS συνεργασία με την ΜΕΛ του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός) αλλά και του προγράμματος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, υπήρξε ένας συνολικός αριθμός περίπου 1000 ανθρώπων που διαγνώστηκαν θετικοί. Από αυτόν τον πληθυσμό πήγε έστω και μία φορά στις Μονάδες Λοίμωξης το 71%. Εκ πρώτης λοιπόν μιλάμε για μια “διαρροή” χρηστών που έχουν διαγνωστεί θετικοί στον HIV ύψους 30% περίπου. Στη συνέχεια είναι εξαιρετικά επείγον, από το ποσοστό των χρηστών που διασυνδέεται, να διασφαλίσουμε την πρόσβαση σε εξετάσεις και αντιρετροϊκή αγωγή αλλά και την περαιτέρω συμμόρφωση στη θεραπεία όσων την έχουν ανάγκη. Οι προκλήσεις που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν είναι:
α. το μειωμένο προσωπικό στις Μονάδες Λοίμωξης,
β. η μη επαρκής χρηματοδότηση για τις εξετάσεις που χρειάζονται και δείχνουν την πορεία της λοίμωξης,
γ. τα εμπόδια στη λήψη της αντιρετροϊκής αγωγής των ανασφάλιστων χρηστών,
δ. η έλλειψη ειδικού κωδικού στα νοσοκομεία για φάρμακα υψηλού κόστους που αφορούν χρόνιες παθήσεις,
ε. το ποσοστό έλλειψης στέγης που παρατηρείται στην ευαίσθητη αυτή ομάδα, το ότι χρειάζεται για να ικανοποιήσουν τις βασικές ανάγκες και τις ιατρικές ανάγκες να πάνε σε ξεχωριστά σημεία (δεν υπάρχουν σήμερα που μιλάμε ολοκληρωμένα one stop shops), κα.
- Πρόληψη και αγωγή υγείας της κοινότητας: ένα φαινόμενο δεν το αντιμετωπίζεις μόνο με στόχο την αναχαίτισή του αλλά και προληπτικά. Υπάρχει επομένως μεγάλη ανάγκη να αυξήσουμε τα σημεία και να επαναξιολογήσουμε τους τρόπους που εφαρμόζουμε προληπτικές δράσεις:
α. Οι συνεργασίες των φορέων είναι αναγκαίες.
β. Είναι επίσης αναγκαίο να ενημερώνονται οι κάτοικοι της Αθήνας για την ανάγκη παρεμβάσεων δρόμου, για τους λόγους που αυτό συμβαίνει.
γ. Τα δημοτικά συμβούλια και τα διαμερισματικά συμβούλια μπορούν να ενημερωθούν και να τους ζητηθεί να συνεισφέρουν προς αυτή την κατεύθυνση.
δ. Το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης για τα Ναρκωτικά και τις εξαρτήσεις (ΕΚΤΕΠΝ) που αποστολή του έχει την καταγραφή κάθε χρόνο των ποσοστών νέων χρηστών ανά ουσία να γίνει ένας από τους βασικούς άξονες των αποφάσεων χάραξης εθνικής στρατηγικής γιατί δείχνει το δρόμο για τις όποιες διορθώσεις χρειάζονται οι παρεμβάσεις πρόληψης και οι παρεμβάσεις στις σχολικές κοινότητες.
ε. Υπάρχει τέλος, μεγάλη ανάγκη το Υπουργείο Υγείας να αγκαλιάσει αυτές τις προσπάθειες και να παρέχει την αιγίδα και τη στήριξη του.
Τι αποκομίσαμε από τη χτεσινή συνάντηση;
Θετικά:
- Κλήθηκαν νέοι φορείς να συμμετέχουν στην προσπάθεια συντονισμού και ένωσης δυνάμεων και η δέσμευση που συνόδεψε την παρουσία τους ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Ανάμεσά τους η Ελληνική Αστυνομία, η Νομαρχία, ο Δήμος Αθηναίων, οι Υ.Π.Ε., η ιατρική κοινότητα που αφορά συλλοιμώξεις (όπως ηπατίτιδες και φυματίωση).
- Όλοι ακούσαμε όλους και αυτό είναι ενδιαφέρον για την κοινή προσπάθεια ώστε να ξέρουμε στο σύνολο τι ζητάμε και τι μπορούμε να υποστηρίξουμε μόνοι μας.
- ‘Ήταν η δεύτερη συνάντηση εντός Υπουργείου Υγείας μέσα σε ένα μήνα –και αυτό δείχνει ιδιαίτερη «ζέση» και επίγνωση της κατάστασης και πρέπει να το επικροτήσουμε- γιατί αν μη τι άλλο δείχνει την διάθεση της νέας πολιτικής ηγεσίας να ασχοληθεί με το θέμα.
Αρνητικά:
- Δεν υπήρξαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την άμεση επίλυση των προβλημάτων με δεδομένο το γεγονός ότι προτεινόμενες λύσεις υπάρχουν εδώ και δύο χρόνια.
- Αν δεν γίνουν άμεσα πράγματα, και η συνάντηση αυτή θα έρθει να προστεθεί στις απανωτές συναντήσεις που δεν μας βγάζουν από το δύσκολο σημείο στο οποίο έχουμε περιέλθει, εξαντλώντας τις δυνάμεις όλων των φορέων που μόνοι μας και σε συντονισμό ακούραστα παλεύουμε με το ζήτημα, χωρίς μάλιστα την οποιαδήποτε οικονομική ενίσχυση από το 2011 και μετά, γεγονότα δηλαδή και καταστάσεις που μας ματαιώνουν.
Τι χρειάζεται να γίνει:
1. Χρειάζεται ιεράρχηση των αναγκών,
2. Χρειάζεται λήψη αποφάσεων,
3. Χρειάζεται άμεση υποστήριξη των αποφάσεων από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας.
Τονίζουμε ότι επιδοκιμάζουμε την αμεσότητα και την βούληση για να δοθούν λύσεις, αλλά αν αυτό δεν γίνει σύντομα και άμεσα, τα προβλήματα θα πολλαπλασιαστούν και μάλιστα στο εγγύς μέλλον. Και με μαθηματική ακρίβεια – κάτι και που η εθνική αλλά και διεθνείς πρακτικές έχουν δείξει- αυτή η αδράνεια θα έχει αντίκτυπο (με αρνητικό πρόσημο):
- στην υγεία του ίδιου του χρήστη
- στη δημόσια υγεία
και φυσικά
- στην τσέπη του φορολογούμενου πολίτη που θα κληθεί να τριπλοπληρώσει τις συνέπειές της.